Sỏi thận là một trong các loại sỏi đường tiết niệu
(thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo, lỗ sáo). Tất cả các loại sỏi
đường tiết niệu đều có thể làm ảnh hưởng đến thận do gây cản trở dòng
chảy nước tiểu, làm ứ đọng nước tiểu gây viêm nhiễm đường tiết niệu và
nguy hiểm nhất là nhiễm khuẩn thận gây hậu quả là suy thận.
Sỏi đường tiết niệu thường xuất hiện ở nơi có dòng
nước tiểu yếu hoặc đường tiểu quá nhỏ, uốn khúc, bị hẹp do dị dạng bẩm
sinh hay tắc nghẽn bởi chấn thương, u chèn ép hoặc do lao. Đa phần các
trường hợp bị sỏi đường tiết niệu là do sự lắng đọng các khoáng chất
(oxalat, canxi, vitamin C, acid uric, photpho...), trong khi lượng nước
đào thải qua thận ít hoặc rất ít (do nhiều lý do khác nhau) sẽ làm lắng
đọng các khoáng chất gây nên cặn thận, sỏi thận.
Trong các loại sỏi thận thì sỏi canxi là loại hay
gặp nhất, chiếm khoảng 80 - 90% các trường hợp sỏi thận. Lý do là lượng
canxi dư thừa trong cơ thể không sử dụng hết và được loại bỏ qua thận,
lượng dư thừa này thường chảy vào nước tiểu. Nếu canxi không được đưa ra
ngoài, hoặc đơn giản là quá nhiều để có thể hòa tan trong nước tiểu, nó
sẽ rắn lại và kết hợp với các khoáng chất khác tạo thành sỏi. Sỏi canxi
thường xuất hiện ở những nguời có lượng vitamin D cao hoặc bị cường
tuyến giáp (hạch tuyến giáp quá nhạy cảm). Những người bị suy thận
thường có khả năng bị sỏi canxi.
Ngoài
ra còn có loại sỏi được hình thành sau khi đường tiết niệu bị viêm (sỏi
khuẩn). Loại sỏi này khá phổ biến ở phụ nữ, bởi lẽ phụ nữ dễ bị viêm
đường tiết niệu hơn nam giới (niệu đạo nữ ngắn hơn nam giới, lỗ tiểu nữ
lại gần hậu môn rất dễ nhiễm khuẩn). Mỗi khi bị viêm đường tiết niệu mạn
tính sẽ tạo ra một loại enzym (men) làm tăng lượng amoniac trong nước
tiểu. Lượng amoniac dư thừa này làm vi khuẩn có thể phát sinh nhanh hơn
tạo điều kiện cho sỏi khuẩn được hình thành. Sỏi khuẩn thường có nhiều
góc, cạnh nhọn, hoặc phân nhánh thành sừng và kích thước có thể phát
triển lớn làm tổn thương đến thận.
Khác với nữ giới, nam giới có thể bị sỏi tiết niệu
loại do acid uric gây ra. Sỏi acid uric thường gặp ở người có tiền sử
bệnh gút. Sỏi thận được hình thành có thể được đào thải ra ngoài theo
nước tiểu hoặc rơi xuống niệu quản, bàng quang, niệu đạo, nhưng nếu
không có tác động gì thì chúng có thể được tồn tại ở đài hoặc bể thận,
hoặc có mặt cả hai vị trí. Vì vậy, những vị trí có sỏi thường là ở thận,
niệu quản chậu hoặc sát bàng quang, cổ bàng quang, niệu đạo, lỗ sáo...
Suy thận là trạng thái suy giảm chức năng của thận,
bao gồm chức năng bài tiết lượng nước dư thừa trong cơ thể và bài tiết
chất độc trong cơ thể do quá trình trao đổi chất gây ra. Suy thận sẽ làm
suy giảm chức năng sản xuất một số hormon do thận sinh ra. Vì vậy, suy
thận có thể sinh ra bệnh tăng huyết áp, suy tim, nhồi máu cơ tim, viêm
loét dạ dày. Suy thận cũng làm giảm sức khỏe sinh sản, giảm khả năng
tình dục và ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống. Những bệnh nhân
bị sỏi thận nếu không được chữa trị sớm và kịp thời sẽ có nguy cơ bị suy
thận rất cao.
Sỏi thận có thể do tình cờ phát hiện khi khám bệnh định kỳ hoặc do
khám một loại bệnh khác (đau thắt lưng do thoái hóa cột sống, hoặc thoát
vị đĩa đệm). Hoặc
sỏi thận được phát hiện khi siêu âm ổ bụng vì một lý
do nào đó. Dù là lý do gì đi chăng nữa nhưng khi bị sỏi thận thì không
được chủ quan, xem thường (vì có nhiều trường hợp không có biểu hiện gì
kèm theo) để đề phòng suy thận có thể xảy ra. Muốn vậy, nên khám bệnh
định kỳ hoặc mỗi khi thấy cơ thể bất thường (đau, mỏi thắt lưng, rối
loạn tiểu tiện hoặc sốt không rõ nguyên nhân...) thì cần đi khám bệnh để
hy vọng phát hiện sỏi thận càng sớm càng tốt.
Khi đã được xác định bị
sỏi thận thì cần điều trị tích cực theo đơn
thuốc và tư vấn của bác sĩ. Tùy theo mức độ của bệnh mà bác sĩ khám
bệnh sẽ có hướng điều trị cụ thể. Nếu ở mức độ còn có thể điều trị nội
khoa để bào mòn sỏi, cộng thêm uống nhiều nước (nếu có thể) để tống sỏi
ra ngoài thì có thể dùng các loại thuốc Tây y hoặc Đông y. Tất nhiên
uống thuốc gì, liều lượng bao nhiêu là do bác sĩ khám bệnh chỉ định. Nếu
bác sĩ thấy tính chất, vị trí và kích thước của sỏi thận không cho phép
điều trị nội khoa thì sẽ giải quyết bằng phương pháp ngoại khoa (mổ lấy
sỏi).